Akran Zorbalığı Nedir?

Akran zorbalığı, okullarda bir ya da birkaç çocuğun bir başka çocuğa karşı yaptığı saldırgan davranışlar olarak tanımlanmaktadır.Bir davranışın akran zorbalığı olarak tanımlanması için üç temel özellik gerekmektedir:

1- Davranışın zarar verme niyetiyle kasıtlı olarak yapılması

2- Davranışın tekrarlaması ve sürekli olması

3- Çocuklar arasında güç dengesizliğinin olması (fiziksel, zihinsel, sosyal ve yaş gibi)

 

Akran Zorbalığının Yaygınlığı

Akran zorbalığı okul öncesi dönemden itibaren gözlemlenmektedir. Eğitimin her kademesinde yaygındır. Araştırmalar akran zorbalığının ilkokulun sonlarına doğru arttığını, ortaokulda en üst seviyeye ulaştığını ve lisenin sonlarında ise azaldığını göstermektedir.

Lise Düzeyinde Akran Zorbalığının Yaygınlığı

Yaklaşık olarak her 4 çocuktan 1’inin akran zorbalığına maruz kaldığı bulunmuştur. Her 6 çocuktan 1’inin akran zorbalığı yaptığı görülmektedir. Lise döneminde öğrencilerin sözel ve ilişkisel/sosyal zorbalık davranışlarını sıklıkla kullandıkları görülmektedir. Bununla birlikte, özellikle erkek öğrencilerin fiziksel zorbalığa yönelik davranışlar da sergiledikleri gözlenmektedir. Bu davranışlar lisenin son yıllarına doğru azalmaktadır. Ayrıca siber zorbalık davranışları da sıkça sergilenmektedir.

Akran Zorbalığını Nasıl Anlarım ve Ne Yapabilirim?

Çocuklar zorbalık yaptıklarını veya zorbalığa maruz kaldıklarını yetişkinlere doğrudan anlatmayabilirler. Bununla birlikte, çocukları yakından gözlemlediğimizde, bazı işaretler akran zorbalığı durumları hakkında bizlere bilgi verebilir. Bu işaretler, zorbalık dışındaki nedenlerden de kaynaklanıyor olabilir ancak mutlaka önemsenmeli ve takip edilmelidir.

Çocuğunuzun Akran Zorbalığı Yaptığını Nasıl Anlarsınız?

• Farklı ortamlarda saldırgan davranışlar gösterme (örn. ev, mahalle)

• Düşünmeden, ani davranma

• Çabuk öfkelenme

• Farklılıklara karşı önyargılı veya tahammülsüz olma

• Kendi suçunu kabul etmeme, genelde hep karşı tarafı suçlama

• Kuralları dinleme ve uymada zorluk yaşama

• Öğretmen ve ebeveynlerine sıklıkla karşı gelme

• Akranlarına hükmetmeye, boyun eğdirmeye çalışma

• Başkalarının duygularına duyarlı olmama (empati kurmakta zorlanma)

• Sizin almadığınız bir eşyaya birden bire sahip olma (kalem, çanta, kitap)

Çocuğunuz Zorbalık Yapıyorsa Neler Yapabilirsiniz?

• Akran zorbalığının hiçbir gerekçesi olamayacağını ifade edin.

• Zorbalığın neden durması gerektiğini açıklayın, aksi takdirde herkesin daha çok zarar göreceğini belirtin.

• Zorbalığa maruz kalan arkadaşının nasıl hissedebileceği hakkında konuşun.

• Çocuğunuza zorbalık davranışlarını onaylamadığınızı net bir şekilde belirtin.

• Çocuğunuzun kişiliğine yönelik olumsuz vurgu yapmayın, onaylamadığınız şeyin onun bu davranışları olduğunu vurgulayın. Onu desteklemeye ve ona yardımcı olmaya hazır olduğunuzu belirtin. Çocuğunuza hangi davranışlarının zorbaca olduğunu aktarın, anlamasına yardımcı olun.

• Bu zorbalık davranışlarını neden gösterdiğini anlamaya çalışın. Bu davranışlar yerine hangi davranışları yapabileceğini anlatın.

• Kesinlikle fiziksel ceza vermeyin.

• Çocuğunuzun davranışlarını değiştirebileceğine güvendiğinizi belirtin, gösterin.

• Çocuğunuzun bu konudaki çabasını ve olumlu davranışlarını ödüllendirin.

• Çocuğunuzla, zorbalık karşısında diğer öğrencilerin neler hissedebileceği üzerinde konuşun, empati kurmasını sağlayın.

• Başkalarına saygı duymayı ve farklılıkları kabul etmeyi öğretin. Bu konuda kitaplardan faydalanabilirsiniz.

• Çocuğunuzun sosyal ve duygusal becerilerini geliştirmesinde ona destek sağlayın. Bu konuda kitaplar okuyun ve yaşına uygun etkinlikler gerçekleştirin.

• Okul ile mutlaka temasa geçin. Psikolojik danışman/rehber öğretmen ve sınıf öğretmeniyle iş birliği kurun. Gerektiği zaman uzman desteği almaktan çekinmeyin

Çocuğunuzun Zorbalığa Maruz Kaldığını Nasıl Anlarsınız?

• Vücudunda morluk, çizik, yara vb. belirtiler

• Okuldan kitapları veya kıyafetleri yırtılmış, dağılmış, kirli olarak dönme

• Harçlığını kaybetme, sık sık harçlık isteme,

• Normalde okulu sevmesine rağmen okula gitmek istememe,

• Okul servisine binmek istememe, okula gidiş-dönüş yolunu değiştirme,

• Sık sık baş ağrısı, karın ağrısı gibi fiziksel problemlerden şikayet etme,

• Eski neşesini kaybetmiş olma, yapmaktan hoşlandığı şeyleri yapmak istememe,

• Eve arkadaşının gelmemesi, arkadaşına gitmek istememe,

• Uykuya dalmakta güçlük yaşama, kabuslar görme,

• Her an kötü bir şey olacakmış gibi endişeli ve tedirgin davranma,

• Çabuk öfkelenme, tepkisel davranma, Kendine zarar verme davranışlarında bulunma.

Çocuğunuz Zorbalığa Maruz Kalıyorsa Neler Yapabilirsiniz?

• Çocuğunuzla neler yaşadığı konusunda konuşun.

• Çocuğunuza onun yanında olduğunuzu ve ona yardım etmek istediğinizi belirtin.

• Çocuğunuzu yargılamadan dinleyin; ne hissettiğini sorun ve duygularını paylaşmasını sağlayın.

• Zorbalığa uğramanın onun bir hatası olmadığını açık bir şekilde ifade edin. Zorbalığa nasıl karşı çıkabileceğine dair basit planlar geliştirin. Örneğin, zorbalık durumunda çocuğunuza net ve kendinden emin bir şekilde “hayır, dur” demesini; “zorbaca davranma” demesini önerebilirsiniz.

• Çocuğunuzla böyle bir durumda okulda kimden ve ne şekilde yardım isteyebileceğini konuşun. Çocuğunuzu yardım isteme konusunda cesaretlendirin.

• Çocuğunuza bu durumu okul ile paylaşmanız gerektiğini söyleyin,

• İlerleyen günlerde çocuğunuzun davranışlarını izlemeye devam edin.

• Çocuğunuzun kendini etkili bir şekilde ifade edebilmesine yönelik çalışmalar yapın. Bu konuda yardım almasını sağlayın.

• Yeni arkadaşlıklar kurması ve sağlıklı sosyal ilişkiler sürdürebilmesi için gerekli becerileri kazanmasını sağlayın. Bu konuda kitaplardan faydalanabilirsiniz.

• Çocuğunuzun özgüvenini yeniden kazanması için çaba gösterin, olumlu özelliklerini vurgulayın.

• Okul ile mutlaka temasa geçin. Psikolojik danışman/rehber öğretmen ve sınıf öğretmeniyle iş birliği kurun. Gerektiği zaman uzman desteği almaktan çekinmeyin